Jędrzejów krótki opis miasta
Jędrzejów położony jest na
Płaskowyżu Jędrzejowskim, który jest częścią Wyżyny Małopolskiej. Pierwsze wzmianki o
Jędrzejowie a właściwie o wsi Brzeźnica sięgają do roku
1140, wtedy to fundowany był klasztor cysterski. Po niedługim
czasie osadę nazwano Andrzejów, przyjęła się jednak nazwa Jędrzejów. Prawa miejskie Jędrzejów otrzymał w 1271 roku z rąk króla Bolesława
Wstydliwego na prawie magdeburskim.
Wizytówką Jędrzejowa jest niewątpliwie opactwo cystersów i należy
zaznaczyć, że było to pierwsze opactwo cysterskie w Polsce.
Jędrzejów to również miasto zegarów a przyczynił się do tego
miejscowy lekarz Feliks Przypkowski. Jędrzejów kojarzy się również
z Ciuchcią Expres Ponidzie. Wąskotorowa kolej niegdyś królowała w mieście, ale dziś
to już tylko atrakcja turystyczna.
Najciekawsze atrakcje turystyczne Jędrzejowa
- Najstarsze opactwo cysterskie w Polsce
- Rynek i Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie
- Kościół Trójcy Świętej w Jędrzejowie
- Ciuchcia Expres Ponidzie
- Stacja i dworzec PKP w Jędrzejowie
Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie
Jędrzejowskie opactwo to najstarsze opactwo cysterskie na ziemiach polskich. Założone w XII wieku, a dokładnie 1140 roku przez Janika Jaksę, późniejszego
arcybiskupa gnieźnieńskiego i jego brata Klemensa. W 1152 roku powstał tutaj
szpital klasztorny również najstarszy w Polsce.
 |
| Kościół cystersów w Jędrzejowie |
Opactwo to także sanktuarium bł. Wincentego Kadłubka, który zrezygnował z
biskupstwa krakowskiego i został cystersem w Jędrzejowie.
 |
| Kościół cystersów w Jędrzejowie widok z boku |
Opactwo składa się z kompleksu klasztornego oraz z wielokrotnie przekształconego, późnoromańskiego kościoła pw. bł. Wincentego Kadłubka.
 |
| Klasztor i kościół cystersów w Jędrzejowie |
 |
| Klasztor cystersów Jędrzejów |
Klasztor zniesiono w 1819 roku, a w 1831 roku w budynkach poklasztornych powstał
szpital wojenny. Ostatni cysters Wilhelm Ulawski zmarł w 1855 roku.
Cystersi wrócili do Jędrzejowa po II wojnie światowej, a opactwu w 1989 roku
nadano rangę archiopactwa.
W murach klasztornych znajdują się takie zabytki jak:
- najstarszy polski nagrobek rycerski - pochodzący z 1319 roku
- płyta nagrobna Pakosława z Mstyczowa
- jedyne w Polsce XVII-wieczne organy z zachowanym oryginalnym, barokowym brzmieniem instrumentu
- kaplica z relikwiarzem bł. Wincentego kadłubka, autora "Kroniki Polski" który po rezygnacji z godności biskupiej spędził tu ostatni okres swego życia
 |
| Kościół cystersów w Jędrzejowie |
Do opactwa prowadzi barokowa furta, która została ufundowana w połowie
XVIII wieku i wykonana na wzór bramy Lubomirskich, znajdującej się na Jasnej
Górze.
Na stylowej bramie stoją trzy figury wykonane z piaskowca pińczowskiego, każda mierzy około 160 cm. Posągi to: św. Wojciecha, św. Benedykta oraz bł. Wincenty Kadłubek.
 |
| Brama kościelna |
Wzrok przyciąga również późnobarokowa dzwonnica. W jej wnętrzu
znajdują się aż cztery dzwony, w tym dwa z lat 1767-1768.
 |
| Dzwonnica kościelna |
Naprzeciwko dzwonnicy, ale już poza murami klasztornymi stoi piękna barokowa figura św. Krzysztofa. Bardzo wysoka kamienna kolumna z wnękami zwieńczona krzyżem, skłania do refleksji.
Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie
Feliks Antoni Przypkowski urodził się w Jędrzejowie 22 maja 1872
roku, zmarł również w Jędrzejowie 24 września 1951 roku. Feliks
Przypkowski to lekarz, astronom amator, konstruktor zegarów słonecznych,
kolekcjoner i twórca jednej z największych na świecie kolekcji zegarów.
Stworzył obserwatorium astronomiczne z teleskopem własnego
pomysłu.
Muzeum Przypkowskich mieści się w dwóch budynkach: byłej aptece z początku XVII wieku i siedzibie Przypkowskich z 1906 roku. Na jednym z budynków znajduje się kopuła obserwatorium astronomicznego z 1913 roku, a ściany od podwórka pokrywa neorenesansowe sgraffito z 1955 roku.
Muzeum szczyci się trzecią pod względem wielkości kolekcji zegarów na świecie, po Planetarium w Chicago i Science Muzeum w Oxfordzie.
 |
| Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie |
Państwowe Muzeum im. Przypkowskich gromadzi prywatną kolekcję
zegarów słonecznych, świecowych, mechanicznych, przyrządów astronomicznych
oraz starodruków przekazanych państwu przez Feliksa Przypkowskiego. Do
najciekawszych eksponatów zalicza się
klepsydra wodna, zegar słoneczny z armatką strzelającą w południe,
zegar należący do króla Jana Kazimierza.
Muzeum to też zachowane lub odtworzone wnętrza mieszczańskie z początku XX
wieku, kurdybany, działy grafiki i ekslibris. Dział rzemiosła
artystycznego, historycznego czy też gastronomicznego usytuowanego w
kuchni z 1906 roku i w XVII-wiecznych piwnicach, gdzie zobaczyć można zabytkowe naczynia kuchenne i zastawy stołowe, stare książki kucharskie i
zabytkowe menu.
 |
| Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie |
Muzeum usytuowane jest w zwartej zabudowie, w centrum jędrzejowskiego
rynku. Pięknie komponuje się między kolorowymi kamienicami.
 |
| Rynek w Jędrzejowie |
Feliks Przypkowski był przyjacielem Józefa Piłsudskiego. W 1915 roku Piłsudski przebywał w domu Przypkowskich, na pamiątkę tego wydarzenia umieszczona została tablica pamiątkowa na ścianie budynku muzeum.
 |
| Tablica pamiątkowa pobytu Józefa Piłsudskiego w Jędrzejowie |
 |
| Tablica pamiątkowa pobytu Józefa Piłsudskiego w Jędrzejowie |
Na jędrzejowskim rynku na fasadzie narożnej kamienicy zamontowany jest
olbrzymi zegar, wykonany według obliczeń i projektu Feliksa Przypkowskiego.
 |
| Rynek i zegar Feliksa Przypkowskiego w Jędrzejowie |
 |
| Zegar Przypkowskiego |
Kościół Trójcy Świętej w Jędrzejowie
Piętnastowieczny gotycki kościół pw. Świętej Trójcy wzniesiono na miejscu
wcześniejszej XII-wiecznej świątyni. W 1467 roku
dobudowano południową kaplicę boczną i jest to najcenniejsza część
świątyni.
 |
Kościół Trójcy Świętej w Jędrzejowie |
Świątynia była wielokrotnie przebudowywana, jeden z ostatnich remontów miał
miejsce w latach 1978–1982 i dotyczył strony zachodniej. Złe rozwiązania
budowlane raczej zeszpeciły bryłę kościoła. Trudno teraz dopatrzyć się tu stylu gotyckiego.
 |
| Kościół Trójcy Świętej w Jędrzejowie |
Na zewnętrznej ścianie kaplicy św. Floriana z 1600 roku znajduje się zegar
słoneczny wykonany przez Feliksa Przypkowskiego w 1904 roku.
 |
| Zegar Feliksa Przypkowskiego |
Dzwonnica kościelna to murowana budowla powstała w 1915 w miejscu poprzedniej (nieistniejącej już drewnianej).
 |
| Dzwonnica widok od strony północno-zachodniej |
Świątynia otoczona jest murem, w którym umieszczone są Stacje Drogi Krzyżowej.
 |
| Mur i Stacje Drogi Krzyżowej |
 |
| Stacja Drogi Krzyżowej |
Na placu kościelnym po lewej stronie od wejścia głównego stoi figura Jezus Chrystusa z krzyżem, po przeciwnej stronie Figura Matki Boskiej.
 |
| Figura Jezusa Chrystusa |
 |
| Figura Matki Bożej |
W bliskim sąsiedztwie plebani, ale już poza placem kościelnym stoi figura św. Jana Nepomucena.
 |
| Figura Nepomucena |
Ciuchcia Expres Ponidzie
Historia Świętokrzyskiej Kolejki Dojazdowej - Ciuchci Ekspres Ponidzie zaczyna
się w roku 1915 roku. W tym czasie wojska austriackie zbudowały 18-to
kilometrowy odcinek kolejki polowej na odcinku Jędrzejów - Motkowice, wraz z
mostem na rzece Nidzie. Celem kolejki było dostarczanie zaopatrzenia dla
oddziałów walczących z wojskami rosyjskimi. Po przesunięciu się frontu
przebudowano torowiska, a następnie rozbudowano kolejkę do Chmielnika potem
przez Raków Opatowski do Bogorii. W tym okresie powstał również 19-to
kilometrowy odcinek z Bogorii do Iwanisk. W 1917 roku władze austriackie w
okolicy wybudowały również dwa inne odcinki tras wąskotorowych. Miechów
(obecnie Charsznica) - Działoszyce i prowadząca z Posądzy do Kocmyrzowa, gdzie
łączyła się z linią normalnotorową.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku kontynuowano rozbudowę kolejki.
Podczas II wojny światowej ze względu na mniejsze ograniczenia kolej
wąskotorowa stanowiła podstawowy środek transportu. Kolejką przemieszczali się m.in. członkowie kieleckich organizacji podziemnych współpracujących z polskimi kolejarzami, łącznicy i partyzanci. Wagony były
również wykorzystywane do przewożona prasy podziemnej.
Po roku 1945 roku rozpoczęto odbudowę zniszczonych działaniami wojennymi
torowisk i stacji kolejowych. Do końca lat 70-tych XX wieku szlaki
jędrzejowskiej kolejki przemierzał planowy pociąg osobowy z Jędrzejowa do
Szczucina koło Tarnowa, uważany za najdłuższą relację wąskotorową w Polsce.
Odległość 137 km. pokonywał aż w 7 godzin i 57 minut. Największe nasilenie
przewozów towarowych i pasażerskich Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej zanotowano
w 1966 roku. Później jednak było coraz gorzej. Sukcesywnie zawieszano kursy
pociągów pasażerskich, ograniczono ruch towarowy, aż 1 lutego 1993 roku
zawieszono ruch całkowicie.
 |
| Świętokrzyska Kolejka Dojazdowa w Jędrzejowie |
 |
| Lokomotywa Lyd-2 |
Dziś Jędrzejowska Kolei Dojazdowa to atrakcja turystyczna regionu "Ciuchcia Express Ponidzie". Przejazd zabytkową ciuchcią pozwala poczuć dawny klimat i podziwiać niezwykłe krajobrazy. Pociąg "retro" składa się z zabytkowych wagonów, które ciągnie zabytkowa lokomotywa spalinowa lub parowa.
 |
| Stacja wąskotorowa w Jędrzejowie |
 |
| Stacyjny układ torowy |
 |
| Wagon osobowy |
 |
| Wagon osobowy |
Dworzec i stacja PKP w Jędrzejowie
Przez Jędrzejów prócz linii wąskotorowej biegnie linia normalnotorowa nr 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny. Na stacji zatrzymują się pociągi osobowe i pośpiesznie. Wybierając się więc na wycieczkę do Jędrzejowa, można śmiało wybrać transport kolejowy.
 |
| Dworzec PKP Jędrzejów |
Na torowisku niedaleko peronu zachował się żuraw do nawadniania lokomotyw.
Tuż przy stacji stoi wybudowana w czasie II wojny światowej wieża ciśnień. Piękna budowla raczej przypomina basztę starego zamczyska. Wybudowana została z czerwonej cegły na planie kwadratu. Na cegłach do dziś zachowały się ślady ostrzału powstałe podczas II wojny światowej prawdopodobnie dlatego, że na górnym tarasie było stanowisko strzeleckie.
 |
| Żuraw wodny i wieża ciśnień w Jędrzejowie |
Na budynku dworca umieszczona jest tablica pamiątkowa poświęcona pracownikom kolei pomordowanym i poległym na terenie Jędrzejowa w walce z faszyzmem hitlerowskim.
 |
| Tablica pamiątkowa |
 |
| Dworzec w Jędrzejowie |
Warto też zwiedzić gminę Małogoszcz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz